سرماخوردگى یک عفونت دستگاه تنفسى فوقانى است، بیمارى شایع و نسبتاً بى ضرر، اما مطمئناً وقتى به آن مبتلا مى شوید چنین احساسى ندارید.

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ،  ممکن است آبریزش  بینى، گلو درد و سرفه داشته باشید یا اینکه آبریزش از چشم، عطسه کردن و احتقان بینى آزاردهنده شما را کلافه کند. ممکن است هم همه این علائم با هم شما را آزار دهد.

در واقع به علت آنکه بیش از 200 ویروس مختلف ممکن است سرماخودرگى ایجاد کنند، علائم سرماخوردگى بسیار متفاوت است.

متاسفانه هر فرد بزرگسالى احتمال دارد 2 تا 4 بار در سال به سرماخوردگى مبتلا شود. کودکان به خصوص در سنین پیش از مدرسه بین 5 تا 9 بار سالانه سرما مى خورند.

سرماخوردگى به خصوص در کودکانى که به مهدکودک مى روند شایع است. اما خبر خوب این است که معمولاً سرماخوردگى در طول یک هفته بهبود پیدا مى کند، گرچه بعضى از سرماخوردگى ها تا دو هفته هم به طول مى انجامند.

برای این که سیستم ایمنی بدن به بهترین نحو به وظیفه‌اش که مبارزه علیه ویروس‌های سرماخوردگی و آنفلوانزا است، عمل کند باید مواد مغذی حیاتی را دریافت کند.

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ،  از جمله منابع اصلی طبیعی تامین‌کننده ویتامین ث که در درمان سرماخوردگی موثرند عبارت اند از:

ـ پرتقال، گریپ فروت، انواع توت، فلفل دلمه‌ای، توت فرنگی، سیب زمینی و سبزیجات برگ سبز از قبیل انواع کلم. دریافت زیاد و منظم ویتامین ث به کاهش بروز، شدت و طول مدت سرماخوردگی کمک می‌کند.

ـ غلات سبوس‌دار و حبوبات، منابع غذایی خوب یکی از ویتامین‌های گروه ب به نام پانتوتنیک اسید هستند. کمبود پانتوتنیک اسید، سبب بروز عفونت‌های مکرر دستگاه تنفسی فوقانی می‌شود.

ـ سیر دارای آهن، روی و آلیسین است که سبب تقویت سیستم ایمنی و کمک به کاهش خطر عفونت‌های ویروسی می‌شود.

ـ ماهی قباد، قزل‌آلا، ساردین و ماهی‌های روغنی غنی از اسیدهای چرب امگا 3 هستند. همچنین تخم کتان،‌ دانه کدو حلوایی و روغن شاه‌دانه نیز از دیگر منابع خوب امگا 3 هستند.

ـ دانه کنجد، تخمه کدو حلوایی و آفتاب‌گردان منابع غنی اسیدهای چرب امگا 6 هستند. این اسید‌های چرب در مبارزه علیه عفونت‌های سرماخوردگی به سلول‌های دستگاه تنفسی کمک می‌کنند.

ـ جگر، انواع ماهی از جمله قزل‌آلا،‌ قباد و شاه ماهی، کره و تخم‌مرغ منابع ویتامین آ هستند. هویج، انبه، سیب‌زمینی،‌ زردآلو، کدو حلوایی و سبزیجات سبز تیره نیز تامین‌کننده بتاکاروتن هستند که در بدن به ویتامین آ تبدیل می‌شوند. عفونت‌های مکرر تنفسی در کودکان با کاهش ذخایر ویتامین آ مرتبط است. یک رژیم غذایی متنوع و مخلوط حاوی این غذاها، مواد کافی برای یک کودک در حال رشد را تامین می‌کند.

ـ ماهی، مرغ، گوشت قرمز بدون چربی، لبنیات و مخلوطی از حبوبات مغزها، دانه‌ها و غلات سبوس‌دار، تامین کننده پروتئین هستند. کمبود دریافت پروتئین خطر ابتلا به عفونت را افزایش می‌دهد.

ـ گوشت، شیر، غلات و حبوبات تامین کننده ویتامین‌های ب‌ـ6 و پانتوتنیک اسید هستند که برای تامین سلامتی سیستم ایمنی از اهمیت بسیاری برخوردارند.

ـ غلات صبحانه (برشتوک)، نان و عصاره مخمر،‌ تامین کننده اسیدفولیک هستند که برای سلامتی و تقویت سیستم ایمنی ضروری است. به علاوه چغندر، لوبیا چشم بلبلی و انواع کلم منابع خوب فولات (فرم طبیعی اسید فولیک) هستند.

ـ انواع صدف، گوشت‌های قرمز بدون چربی و غلات سبوس‌دار حاوی روی هستند. روی یک ماده معدنی مورد نیاز برای سیستم ایمنی است

زنجفیل یا زنجبیل:
 
 زنجفیل یا زنجبیل قسمت زیرزمینی(ریزوم) گیاهی با نام علمی Zingiber officinalis و با نام عمومی Ginger است که از زمان باستان به عنوان دارو و غذا مورد استفاده بوده است.

زنجفیل دارای طبیعت بسیار گرم بوده و به عنوان فرآورده ای گیاهی، محرک و معرق می باشد.

این خواص به همراه اثرات خوب ضد میکروب و ضد درد آن، باعث شده که در تسکین و درمان سرماخوردگی بسیار مفید باشد.
زنجفیل دارای خواص دیگری از جمله ضد تهوع و استفراغ در موارد حاملگی، ماشینی شدن و شیمی درمانی است و دارای اثر کاهش تورم مفاصل در آرتروز و دردهای دست، پا، کمر و گردن می باشد.
زنجفیل هم چنین دارای خاصیت ضد آلزایمر و کاهش غلظت خون است. این خواص باعث شده اند تا صنایع داروسازی زیادی فرآورده های متنوعی از آن را به بازار عرضه کنند.
جدیدا قطره ای از زنجفیل به نام آرومین(Arheumin) در ایران تولید شده که در آینده نزدیک در داروخانه ها توزیع می گردد و بدون نسخه در اختیار مصرف کنندگان قرار می گیرد.
نعناع :
نعناع نیز گیاهی خوراکی و دارویی با نام علمی Menttha piperita است که در ایران به نام نعناع فلفلی مشهور است. این گونه نعناع در جهان به نام(mint) و یا(Pepper mint) نامیده می شود.
اسانس نعناع دارای خاصیت ضد میکروب قوی، ضد درد، ضد احتقان(گرفتگی بینی)، هضم کننده ی غذا، آرام بخش، ضد تهوع، ضد نفخ و اسپاسم می باشد.
از نعناع دو نوع فرآورده در بازار دنیا وجود دارد؛ نوعی که به صورت خوراکی مصرف می شود و دارای خاصیت ضد نفخ، درد و اسپاسم است و دوم، فرآورده های موضعی که به صورت لوسیون های پوستی و تنفسی می باشند.
از فرآورده های موضعی موجود در بازار قطره منتول(Menthol) می باشد که در داروخانه ها، بدون نسخه عرضه می شود و برای عوارض سرماخوردگی بسیار اثربخش است.
 
موارد استفاده ی منتول که از اسانس نعناع تهیه شده است در سردرد، دردهای اسکلتی، سرفه، گرفتگی بینی، کوفتگی و دردهای حاصل از سرماخوردگی و تنگی نفس حاصل از آسم و یا حساسیت ها می باشد.
این محصول می تواند به شکل بخور برای فضاهای بسته با دستگاه بخور و یا بدون وجود دستگاه مورد استفاده قرار گیرد که در این حالت گذشته از ضدعفونی کردن محیط، برای برطرف نمودن عوارض سرماخوردگی در محیط های جمعی بسیار مفید است.
آویشن :
آویشن گیاهی با نام علمی Thymus vulgaris می باشد که در جهان به نام Thyme مشهور است. این گونه گیاه در ایران به نام آویشن باغی مشهور است.
آویشن به علت وجود اسانس، حاوی ترکیبات فنلی با خاصیت بسیار قوی ضد میکروب به خصوص میکروب های تنفسی می باشد.
آویشن از قدیم به عنوان دارویی برای تسکین و درمان علایم و عوارض سرماخوردگی مصرف می شده و در سال های اخیر به شکل شربت آویش مصرف می شود.
از طرفی، عسل دارای خاصیت ضد سرفه و خلط آور خوبی بوده و برای رفع گرفتگی صدا بسیار مفید است. تحقیقات نشان داده اند که مخلوط آویشن و عسل، اثرات یکدیگر را تقویت می کنند و به همین دلیل جدیداً شربتی از مخلوط این دو در ایران تولید شده و به نام هانی تیم (honeythyme) نامگذاری شده است. این شربت دارای خاصیت خلط آور، ضد سرفه و رفع گرفتگی صدا می باشد. توزیع این شربت از آینده نزدیک در داروخانه ها شروع خواهد شد.
شلغم :
شلغم گیاهی است با نام علمی Brassica napus و نام عمومی turnip از خانواده شب بو. قسمت مورد استفاده ی شلغم، ریشه ی متورم آن است که در ایران به نام شلغم مشهور می باشد.
 
این گیاه دارای واریته های مختلف است که واریته Esculentha از آن، خوراکی می باشد.
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، شلغم دارای خواص فراوانی از جمله مُدر بودن، حل کننده ی بعضی سنگ های ادراری، ضد التهاب مثانه و ضد نقرس می باشد.
بعضی از گیاهان خانواده ی شب بو و از جمله شلغم دارای ترکیبات گوگردی هستند و به همین دلیل دارای خاصیت ضد میکروب و ویروس می باشند، لذا پختن شلغم در مناطق سربسته باعث تبخیر مواد گوگردی آن و در نتیجه کاهش میکروارگانیزم های سرماخوردگی و آنفلوانزا می شود.
ضمن این که مصرف خوراکی آن در زمستان می تواند در جلوگیری و درمان سرماخوردگی و آنفلوانزا موثر باشد.
همچنین می توان از شلغم محصولی تهیه نمود که به عنوان ضد سرفه و خلط آور مفید باشد برای این کار شلغم را رنده می کنند و با هم وزنش عسل، در ظرفی ریخته و می پزند. از این مخلوط می توان روزی چندین نوبت و هر نوبت یک قاشق غذاخوری مصرف نمود. این مخلوط برای کودکان نیز مفید می باشد.

‌

‌زینک یا روی:

ماده معدنى روى به صورت قرص مکیدنى غیر تجویزی، اسپرى و ژل بینى موجود است. این ماده معدنى با جلوگیرى از تشکیل پروتئین مورد نیاز ویروس هاى سرما خوردگى براى تکثیر، وارد عمل مى شود.

على رقم بحث هاى فراوان در مورد نقش درمانى روى در سرماخوردگی، بایدگفت که مطالعات علمى در این زمینه اندک است. بعضى از مطالعات مدعى است که فرم قرص مکیدنى روى براى درمان موثرتر عمل مى کند و بعضى دیگر معتقدند که ژل بینى این ماده بهتر است.‌ ‌

‌ویتامینC ‌:

‌طرفداران این ویتامین معتقدند که این مکمل ویتامینى سرماخوردگى را از همان شروع و آغاز نابود مى کند. البته بعضى از محققان معتقدند که این ویتامین نقشى در کوتاه کردن دوره سرماخوردگى ندارد. در مطالعه اى دیگر ثابت شده که مصرف ویتامینC ‌ ‌بعد از شروع سرماخوردگى باعث کوتاه شدن دوره بیمارى و یا حتى شدت آن نمى شود. اما اگر به طور روزانه مصرف شود مى تواند به مقدار کمى دوره بیمارى را کوتاه کند.

(در بزرگسالان8 % و در بچه ها14%). اما باید گفت : اغلب مطالعات مدعى است که ویتامینc ‌ ‌نقش پیش گیرنده ندارد و تنها به مقدار کم در درمان سرماخوردگى موثر است.‌ ‌

 ‌سرخارگلEchinacea :

‌مانند ویتامینc ‌ این داروى گیاهى نیز در بین متخصصان سرماخوردگى طرفدار بسیار دارد. در واقع طرفداران این داروى گیاهى معتقدند که این گیاه سیستم ایمنى بدن را ارتقا مى بخشد. بنابر این در پیشگیرى از بیمارى مفید است. در مطالعه اى ثابت شده که این دارو باعث کاهش شدت و پیشرفت بیمارى تا 58% و کاهش دوره سرماخوردگى مى شود.‌ ‌

‌ ‌سوپ مرغ:

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ،  طرفداران این غذا معتقدند که خوردن سوپ باعث تسکین التهاب ناشى از سرماخوردگى مى شود. در واقع علائم را برطرف مى کند. همچنین آب از دسته رفته بدن را در هنگام سرماخوردگى و آنفولانزا جبران مى کند.‌

اگر مادران همیشه مصرف سوپ مرغ را توصیه می کنند در حال حاضر تحقیقات نیز بر این امر صحه می گذارد .

تحقیقی که در دانشگاه نبراسکا انجام شده نشان می دهد سوب مرغ روی گلبولهای سفید خون به نام نوتروفیل ها اثر دارد و باعث کاهش التهاب مجاری هوایی می شود .

هنگامی که بدن شما با ویروس سرماخوردگی یا سایر عفونت ها مبارزه می کند ، سوب مرغ باعث کاهش خس خس سینه ، سرفه و احتقان می شود . مصرف مایعات گرم و در حال تبخیر نیز اثر ملین و تسکین دهنده دارد .

هنوز دقیقا” نمی دانیم چه مواد شیمیایی در سوب این کار را انجام می دهند ولی تحقیقات بیشتر جواب را مشخص خواهد کرد .

از چه غذاهایی پرهیز کنیم؟

غذاهای آماده بسته بندی شده و کنسروها از لحاظ ویتامین‌ها و مواد معدنی فقیر هستند. بنابراین به جای مصرف این نوع غذاها از انواع میوه و سبزیجات تازه، گوشت، ماهی، غلات، مغز‌ها و دانه‌ها استفاده کنید.

نکته:

استفاده از بخور برای رفع گرفتگی بینی کمک می‌کند. برای این کار، به مدت 10 دقیقه سر را بر روی بخارات یک ظرف آب در حال جوشیدن بگیرید. بهتر است دستمال یا حوله‌ای را روی سر بگذارید و این عمل را سه بار در روز تکرار کنید. می‌توان مقداری روغن منتول یا اوکالیپتوس به آب در حال تبخیر اضافه کنید تا عمل تنفس را تسهیل کند.

ـ مقدار زیادی مایعات مصرف کنید. در طول حملات شدید آنفلوانزا، بهتر است از مایعات مقوی و مغذی مثل انواع سوپ‌ها و آش‌ها به عنوان جایگزین وعده اصلی استفاده کنید. البته به شرطی که تعادل صحیحی از انواع مواد مغذی را دارا باشد.

ـ تا جایی که می‌توانید استراحت کنید. سیستم ایمنی برای تجدید قوا به استراحت نیاز دارد. عدم توجه به علائم یک عفونت ویروسی و سعی در ادامه کار و فعالیت در حین بیماری، مدت ابتلا را طولانی می‌سازد .

روشهاى پیشگیرى از سرماخوردگی

متخصصان معتقدند که شستن دست ها به صورت مرتب و بعد از تماس با اشیا و سطوح بهترین روش پیشگیرى در فصل شیوع سرما خوردگى است.

ویروس هاى سرما خوردگى در همه جا وجود دارد، حتى روى کنترل تلویزیون یا کلید برق. ویروس معمولا از طریق تماس دست آلوده با چشم و بینى وارد بدن مى شود. ویروس به تنهایى از طریق هوا انتقال نمى یابد . بلکه به روش هاى گفته شده وارد بدن مى شود.

تنفس در هواى مرطوب و مصرف مایعات به اندازه کافى روشى دیگر براى پیشگیرى است.‌ ‌اما با تمام این اوصاف همان طور که در ابتداى مطلب بیان شده سرما خوردگى غیر قابل درمان است و باید دوره خود را طى کند. این دوره معمولا 10روز است.