رتبه بندی دانشگاه‌های جهان براساس شاخص‌های ISI

بر اساس آخرین رتبه‌بندی پایگاه ESI موسسه اطلاعات علمی(ISI) در مجموع شانزده دانشگاه کشور توانسته‌اند در یک یا چند حوزه علمی خاص در جمع دانشگاه‌های برتر جهان قرار گیرند.

دکترعبدالرضا نوروزی چاکلی، مدیر گروه علم‌سنجی مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور و عضو هیات علمی دانشگاه شاهد در گفت‌وگو با خبرنگار علمی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) با بیان این که آخرین رتبه بندی دانشگاه‌های جهان بر اساس سه شاخص «تعداد مقاله»، «تعداد استناد» و «نسبت استناد به هر مقاله» توسط پایگاه ESI موسسه اطلاعات علمی(ISI) انجام می شود، گفت: این رتبه‌بندی بر اساس اطلاعات نمایه شده دوره 10 سال و هشت ماهه اول ژانویه 2000 میلادی تا 31 آگوست 2010 (11 دی 1378 تا 9 شهریور 1389) صورت گرفته که در اول نوامبر سال 2010 (10 آبان 1389) توسط پایگاه ESI روزآمدسازی شده است.

وی با بیان این که در این رتبه‌بندی، در مجموع تنها تعداد چهار هزار و 339 دانشگاه جهان موفق به حضور در یکی از رتبه‌های این مؤسسه شده‌اند، افزود: در عین حال، هر یک از دانشگاه‌ها،‌ در حوزه‌های موضوعی خاص دارای رتبه‌های متفاوتی هستند که پایگاه ESI، رتبه دانشگاه‌های جهان را در بازه‌های زمانی تقریبیِ 10 ساله و در 22 حوزه موضوعی خاص و همچنین در تمامی حوزه‌های موضوعی تعیین می‌کند.

نوروزی تصریح کرد: بررسی‌ها نشان می‌دهد که مطابق آخرین رتبه‌بندی‌های انجام شده توسط آن مؤسسه، در مجموع، شانزده دانشگاه کشور توانسته‌اند در برخی از حوزه‌های موضوعی همچون شیمی، مهندسی، پزشکی بالینی، علوم مواد، علوم کشاورزی، علوم گیاهی و جانوری و داروشناسی و سم‌شناسی در کنار سایر دانشگاه‌های جهان قرار گیرند. این در حالی است که تعداد دانشگاه‌های ایرانیِ‌ حاضر در رتبه‌بندی های قبلی آن پایگاه، چهارده دانشگاه بود. از سویی دیگر، در مجموع در رتبه‌بندی اخیر نسبت به رتبه‌بندی قبلی این پایگاه، حوزه‌های «علوم گیاهی و جانوری» و «علوم کشاورزی» به حوزه‌های دارای رتبه «دانشگاه تهران» و حوزه «شیمی» به حوزه‌های دارای رتبه «دانشگاه تبریز» افزوده شده است.

به گفته وی علاوه بر آن، دو دانشگاه «علوم پزشکی اصفهان» و «مازندران» که پیشتر شرایط حضور در رتبه‌بندی‌های این پایگاه را کسب نکرده بودند، توانستند در رتبه‌بندی اخیر، در جمع دانشگاههای برتر جهان جای گیرند و به این ترتیب، شمار دانشگاه های ایرانیِ حاضر در رتبه‌بندی پایگاه ESI را به شانزده دانشگاه برسانند.

نوروزی با مقایسه این رتبه‌بندی با رتبه بندی انجام شده در بازه زمانی گذشته گفت: پیشتر، هیچ یک از دانشگاه‌های کشور نتوانسته بودند در حوزه‌های «علوم گیاهی و جانوری» و «علوم کشاورزی» حائز رتبه‌های جهانی در آن پایگاه شوند. همچنین، دو دانشگاه «علوم پزشکی اصفهان» و «مازندران» به تازگی توانسته‌اند در این رتبه‌بندی ها جای گیرند و با وجود تازگی ورود این دانشگاهها در کنار دانشگاههای برتر جهان در برخی از موارد رتبه‌های قابل قبولی را نیز به خود اختصاص داده‌اند، به طوری که «دانشگاه مازندران» به لحاظ «نسبت استناد به هر مقاله» پیش از دانشگاه های موفقی همچون «صنعتی شریف»، «تهران»، «شیراز» و مانند آن قرار گرفته است.

به همین ترتیب، «دانشگاه صنعتی اصفهان» توانسته است به لحاظ «نسبت استناد به هر مقاله»،‌ پیش از دانشگاه هایی چون «علوم پزشکی تهران» و «علوم پزشکی شیراز» جای گیرد. علاوه بر آن، یکی دیگر از تغییرات انجام شده در رتبه‌های دانشگاههای کشور در رتبه‌بندی اخیر پایگاه ESI،‌ در «دانشگاه تبریز» رخ داده که توانسته است حوزة شیمی خود را در این رتبه‌بندی ها وارد کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه شاهد خاطرنشان کرد: علاوه بر رتبه‌بندی دانشگاه‌ها در حوزه‌های موضوعی خاص، ISI در تمامی حوزه‌های موضوعی نیز دانشگاه‌های جهان را رتبه‌بندی می‌کند. مطابق بررسی‌های انجام شده، دانشگاه‌های تهران، صنعتی شریف، علوم پزشکی تهران، آزاد اسلامی (کل واحدها)، شیراز، صنعتی امیرکبیر، صنعتی اصفهان، علم و صنعت ایران، علوم پزشکی شیراز، علوم پزشکی شهید بهشتی، تبریز، رازی کرمانشاه، بوعلی‌سینای همدان، تربیت مدرس، علوم پزشکی اصفهان و مازندران در میان چهار هزار و 339 دانشگاه جهان که رتبه‌بندی بر روی آن‌ها صورت گرفته است، به ترتیب در رتبه‌های 474، 706، 756، 873، 914، 933، یک هزار و 184، یک هزار و 234، یک هزار و 578،یک هزار و 684، یک هزار و 746، یک هزار و 810، یکهزار و 825، یکهزار و 844، دو هزار و 52 و دو هزار و 463 قرار گرفته‌اند.
وی افزود: در تمامی حوزه‌ها بر اساس تعداد استناد، دانشگاه‌های تهران، صنعتی شریف، علوم پزشکی تهران، شیراز، علوم پزشکی شهید بهشتی، صنعتی اصفهان، صنعتی امیرکبیر، تربیت مدرس، آزاد اسلامی (کل واحدها)، رازی کرمانشاه، بوعلی‌سینای همدان، علم و صنعت ایران، تبریز، علوم پزشکی شیراز، مازندران و علوم پزشکی اصفهان، شانزده دانشگاه ایرانی هستند که در میان چهارهزار و 339 دانشگاه جهان که رتبه‌بندی بر روی آن‌ها صورت گرفته است، به ترتیب در رتبه‌های یکهزارو 61، یکهزار و444، یکهزارو 517، یکهزارو540، دوهزار و42، دوهزارو 53، دوهزارو133، دوهزارو 145، 2 هزارو 165، دوهزارو 182، دو هزارو435، دو هزارو 632، دوهزارو 651، سه هزار و24، سه هزارو424 و سه هزارو 618 قرار گرفته‌اند.
وی درباره رتبه بندی دانشگاه ها بر مبنای «نسبت استناد به هر مقاله» افزود: در تمامی حوزه‌ها، دانشگاه‌های علوم پزشکی شیراز، تربیت مدرس، رازی کرمانشاه، علوم پزشکی شهید بهشتی، بوعلی‌سینای همدان، مازندران، شیراز، تبریز، صنعتی اصفهان، علوم پزشکی تهران، صنعتی شریف، تهران، علوم پزشکی اصفهان، صنعتی امیرکبیر، علم و صنعت ایران و آزاد اسلامی (کل واحدها)، شانزده دانشگاه ایرانی هستند که به لحاظ «نسبت استناد به هر مقاله»، در میان چهار هزارو 339 دانشگاه جهان که رتبه‌بندی بر روی آن‌ها صورت گرفته، قرار گرفته‌اند و به ترتیب، رتبه‌های سه هزارو 156، سه هزارو 373، سه هزارو519، سه هزار و586، سه هزارو826، سه هزارو 920، چهار هزارو 112، چهار هزار و117،چهار هزار و207، چهارهزار و 251، چهار هزار و252، چهارهزار و271، چهارهزار و291، چهارهزارو 320، چهارهزار و322،چهار هزار و 328 را دریافت کرده‌اند.
نوروزی در ادامه به ایسنا گفت: این وضعیت برای دانشگاههای ایران، در رتبه‌بندی های قبلی پایگاه ESI که بر مبنای اطلاعات نمایه شده دوره 10 سال و دو ماهه اول ژانویه 2000 تا 28 فوریه 2010 صورت گرفته بود و در اول ماه می سال 2010 (11 اردیبهشت 1389)، توسط پایگاه ESI روزآمدسازی شده بود نسبت به رتبه‌بندی اخیر اندکی متفاوت بود؛ به طوری که رتبه جهانی برخی از دانشگاه های ایران با تغییرات محسوسی مواجه شده است.
به گفته وی، در رتبه‌بندیِ منتهی به 28 فوریة 2010 پایگاه ESI، در مجموع تنها تعداد چهار هزار و 122 دانشگاه جهان موفق به حضور در یکی از رتبه‌های این مؤسسه شده بودند که در آن میان، سهم کشور ایران 14 دانشگاه بود. در عین حال، هر یک از این 14 دانشگاه،‌ در حوزه‌های موضوعی خاص در رتبه‌های متفاوتی قرار گرفته بودند.
گفتنی است، رتبه دانشگاه‌های ایران در حوزه‌های مختلف در بخش بعدی این گفت‌و‌گو منتشر می شود.